Portretrecht bij filmen en fotograferen

Regels?

Als je met een camera op straat staat, trek je altijd veel aandacht. Grote kans dat mensen op je reageren. Soms positief, door te zwaaien, lachen, dansen, en gek te doen voor de camera (wat ook het shot kan laten mislukken, maar het is in elk geval gezellig!). En soms negatief, omdat ze echt niet gefilmd of gefotografeerd* willen worden. Ik heb zelfs wel eens meegemaakt dat iemand mij heel verontwaardigd vertelde dat ik hem niet mocht filmen. Maar is dat eigenlijk zo? En wat zijn eigenlijk de regels hierbij?

Ik heb het hier natuurlijk over portretrecht. Portretrecht is een onderdeel van de Auteurswet waarmee geregeld is dat je niet zomaar beeld van iemand mag publiceren. En daar is meteen punt 1: filmen mag dus altijd! Wat je daarna met dat beeld doet, daarover gaan de regels omtrent het portretrecht.

Hieronder zal ik, met behulp van Jolien van Woudenberg van SUEZ Advocaten, proberen kort uit te leggen waar je aan moet denken bij het filmen van mensen.

Filmen op straat

Die man die mij vertelde dat ik hem niet mocht filmen op straat, heeft dus ongelijk. In de openbare ruimte mag je filmen wie en wat je wil. In principe mag je zelfs mensen filmen die in hun privé ruimte zijn, als je dat vanaf de straat kan zien, alhoewel dat om privacy redenen misschien niet zo netjes is om te doen.

Filmen op privé terrein

Privé terrein is alles wat niet openbaar is, dus bijvoorbeeld iemands huis of tuin, maar ook binnen in een restaurant of winkel (daar is de winkelier bijvoorbeeld de eigenaar van de ruimte) en denk bijvoorbeeld aan een station of bibliotheek. Dat lijkt openbaar, maar is het niet. In al die situaties zul je toestemming moeten hebben van de eigenaar om je camera uberhaupt aan te mogen zetten. Wel eens geprobeerd te filmen op het station? Binnen de kortste keren staat er een NS medewerker naast je.

En meestal krijg je op dat soort plekken alleen toestemming om te filmen, als je van tevoren plechtig belooft om niemand herkenbaar in beeld te brengen. Ok, daar kom ik zometeen op terug. Eerst het volgende.

Publicatie

Ik heb het nu gehad over beeld maken en wanneer en waar dat mag. Maar hoe zit dat dan met gebruik?

Ten eerste is er een groot verschil tussen commercieel gebruik en niet-commercieel gebruik (waartussen ook nog een heel grijs gebied ligt, maar dat laat ik hier even onbesproken!).

• Bij niet-commercieel gebruik mag je best veel. Denk bijvoorbeeld aan een kunstfilm voor een expositie, je eigen vakantiefilm of een nieuws item. Hierbij mag je beeld waarin je andere mensen hebt gefilmd, in principe gewoon gebruiken, tenzij je iemand schade aandoet door de manier waarop je het beeld gebruikt. Maak je bijvoorbeeld een documentaire over drugsgebruik, en je filmt iemand die een sigaret rookt, terwijl een voice over vertelt over de nadelen van wietgebruik, dan kan dat de roker van de sigaret mogelijk onterecht in de problemen brengen.
• Bij commercieel gebruik is het anders. Over het algemeen is het zo dat beeld waarin iemand duidelijk herkenbaar is, niet zomaar gebruikt mag worden in een reclame, zonder iemand eerst even te vragen om toestemming.
• Uitzonderingen op deze bovenstaande punten zijn mensen die een reden hebben om niet in beeld te willen: bijvoorbeeld iemand die gestalkt word, en niet wil dat de stalker hem ziet. Of iemand die een strafblad heeft.

Verder valt hier nog over te zeggen dat een rechter, mocht het zover komen, altijd zal kijken naar het belang van de persoon, en het belang van het beeld. Is een beeld actueel en nieuwswaardig? Dan zal een krant het beeld waarschijnlijk gewoon mogen gebruiken. Is de privacy van een persoon belangrijker dan een lollig item bij Spuiten en Slikken? Dan mag het beeld waarschijnlijk niet gebruikt worden. Wil je een beeld gebruiken om er geld mee te verdienen, dus bijvoorbeeld in een promotiefilm? Dan mag je het beeld waarschijnlijk niet zonder toestemming gebruiken.

Jolien: “Het is inderdaad goed om mensen expliciet toestemming te vragen om de beelden te mogen gebruiken. Want toestemming om opnamen te maken, betekent niet automatisch toestemming om de beelden openbaar te maken. Mensen moeten bijvoorbeeld ook weten op welke manier de beelden openbaar worden gemaakt en hoe vaak. Zo heb ik meegemaakt dat mensen thuis werden overvallen voor opnamen voor het programma ‘Het Familiediner’, maar de presentator van dat programma al binnen hadden gelaten (met in zijn kielzog een aantal mannen met draaiende camera’s, die zich eerst buiten het zicht van degene die de deur opendeed hadden opgesteld) voordat ze doorhadden waarover het eigenlijk ging. De presentator hadden zij niet herkend en hij vertelde dat hij een cadeau voor deze mensen had. In dit geval kun je niet zeggen dat toestemming is gegeven voor gebruik van de opnamen. Het is wel vaak de manier waarop de overvaljournalistiek werkt en probeert toestemming te construeren. Veel mensen treden dan niet op en laten het erbij zitten. Maar er is dus vaak goed iets tegen te doen.”

Herkenbaar?!

Maar je hoeft pas te gaan nadenken over portretrecht, als je mensen herkenbaar in beeld brengt. Dus bijvoorbeeld een close-up van een lachende vrouw. Zoals ik eerder al schreef, mag je dat beeld wel gewoon maken. Als je dat beeld vervolgens wil gebruiken om jouw nieuwe tandpasta merk te promoten, kan dat weer niet.

Wat precies valt onder ‘herkenbaar’, kan per persoon variëren. Meestal is iemand redelijk onherkenbaar als je geen gezicht ziet. Maar onlangs filmde ik bijvoorbeeld een man, die zijn armen vol had met hele bijzondere tatoeages. Zo iemand is natuurlijk al herkenbaar zonder zijn gezicht te zien.

En denk eens aan de situatie, dat je aan het einde van de straat een bekende ziet komen aanlopen. Nog voordat iemand dichtbij genoeg is om het gezicht te kunnen onderscheiden, kun je iemand al herkennen aan de manier van lopen, bewegen en doen. Dus ook dat is herkenbaar.

Een praktijkvoorbeeld. Laatst maakte ik een video voor een product wat gebruikt wordt in een zorginstelling. Het doel van de video was om het product te promoten, wat de video dus commercieel maakte. We interviewden medewerkers van die zorginstelling, die vertelden hoe blij ze waren met het product. Daarna maakten we beeld van die medewerkers aan het werk, maar waren daarbij voorzichtig en zorgden dat er geen patiënten van de zorginstelling in beeld kwamen, omdat we dat hadden afgesproken met de zorginstelling. Tenslotte maakten we nog beelden van een acteur, die een patiënt speelde, die buiten op straat gebruik maakte van het product. Daarbij zorgden we ook weer dat er geen andere mensen op straat herkenbaar in beeld kwamen, maar alleen onze acteur. Mensen die verderop in beeld liepen, waren onscherp in de achtergrond en dus niet herkenbaar.

Met de medewerkers en met de acteur hadden we afgesproken dat we ze zouden filmen, dus zij ondertekenden en formulier om ons toestemming te geven om de beelden te gebruiken. Wat me brengt bij het volgende punt.

Quitclaims

Altijd als ik opnamen maak -zelfs als het niet enorm commercieel is-, laat ik de mensen die ik in beeld heb gebracht een formulier tekenen: een quitclaim. Hierin beschrijf ik waarvoor ik het beeld gebruik, en beloof ik dat ik het alleen daarvoor zal gebruiken. De persoon die het ondertekent, geeft daarmee toestemming om de betreffende beelden te gebruiken op de beschreven manier. Wil je weten hoe mijn gemiddelde quitclaim eruit ziet? Download hier mijn template.

Jolien: “Ook met quitclaims kan het zijn dat je achteraf een beeld toch niet mag gebruiken. Filmers moeten zeker zijn dat degene die in een quitclaim toestemming geeft tot gebruik van de beelden, zich ook werkelijk bewust is van de gevolgen daarvan. Als je iemand in dronken toestand filmt, terwijl hij een stripteasedans uitvoert in een café en hem vervolgens een formulier laat tekenen dat hij geen bezwaar heeft tegen uitzending daarvan op de televisie, maakt hij grote kans dat hij met succes de uitzending van die opnamen kan tegenhouden.”

Hoe ga je hier slim mee om?

In de praktijk ben ik nooit zo heel erg bezig met de exacte regels. Dat hoeft ook helemaal niet, maar het is wel belangrijk om te weten hoe je hier op zo’n manier mee om kan gaan, dat het (achteraf) geen problemen oplevert.

Daarom laat ik mensen die ik film ALTIJD een quitclaim ondertekenen, als dat mogelijk is. En als ik op straat sta te filmen, of in een andere situatie waarin ik niet iedereen om een quitclaim kan vragen, dan zal ik óf zorgen dat ik niemand herkenbaar in beeld breng, als ik het beeld commerciëel wil gebruiken, óf ik houd rekening met mensen die niet graag in beeld willen als ik niet-commercieel beeld maak.

Want het kan wel zijn dat ik iemand wel mag filmen en in mijn film gebruiken, maar als iemand dat niet wil, waarom zou ik het dan doen? Ik vind het in zo’n geval veel prettiger werken om iemand gerust te stellen met de gedachte dat hij/zij niet in beeld zal komen. Dat houdt de situatie op straat of op de set een stuk aangenamer!

Een vraag die ik kreeg van Grietje Evenwel was: hoe zit het dan met youtubers? Moeten vloggers, die geld verdienen aan youtube advertenties, dan eigenlijk iedereen in hun vlog om een quitclaim vragen? Dit is precies het grijze middengebied wat ik eerder noemde. Ik zou in dat geval de beelden gewoon gebruiken. Maar houd er rekening mee dat iemand je kan vragen om de beelden te verwijderen.

Jolien: “Daar gelden eigenlijk dezelfde regels voor als voor andere opnamen. Dus: als je meewerkt, kan dat toestemming impliceren. Als je toestemming hebt gegeven voor openbaarmaking (ook impliciet, bijvoorbeeld door zonder meer mee te werken aan de opnamen, terwijl je weet waarvoor het gebruikt gaat worden), kun je die vaak niet meer intrekken. Het klopt dus niet dat het zo is dat je zodra iemand dat vraagt, beeld weer offline moet halen. Dat hangt er dus vanaf. Zo’n quitclaim is natuurlijk wel het veiligst om allerlei onduidelijkheden te voorkomen.”

Heb je hier nog vragen over, of heb je een interessante ervaring in dit onderwerp die je wil delen? Laat een bericht achter onderaan de site! Mocht je een keer in de problemen komen hiermee, dan kun je uiteraard terecht bij Jolien van Woudenberg van SUEZ advocaten.

*ik heb het hier steeds over filmen, maar dit alles geldt natuurlijk ook voor fotografie!

Superkortevideotips

De camera loopt. Ik zie het rode lampje branden. De lens kijkt me doordringend aan. Het zweet breekt me uit. Ik heb maar 2 zinnen tekst, maar opeens ben ik ze vergeten. Er is niks meer in mijn hoofd behalve dat rode lampje, de enorme lens, de lamp die me verblind en de druk van het moment. Nu moet het komen. Maar nee, ik kan mijn gezicht niet meer in de plooi houden en ik begin te lachen. Kim lacht met me mee. Dit is nieuw voor ons! Al 10 jaar zijn we bezig met camera’s, maar eigenlijk staan we er bijna nooit zelf voor. Laat staan dat we een tekst moeten inspreken. En toch hebben we zelf bedacht dat we voor de camera moesten staan.

Laat ik bij het begin beginnen. Iedereen filmt tegenwoordig. We maken selfies, er wordt gevlogd (video-bloggen) en een website kan niet meer zonder video. In deze tijd waarin bijna alle communicatie digitaal is, of in elk geval digitaal begint, is het heel belangrijk om video te gebruiken. Vooral voor websites van bedrijven en organisaties, waar de klanten voor het eerst met het bedrijf kennis maken door de website, is het essentieel om een goede video te hebben, want dat maakt je als organisatie menselijker, echter, toegankelijker en vriendelijker. Want zeg nou zelf, iedereen heeft toch liever te maken met een sympathiek mens, dan koude zwarte letters op een website? Zoals dit? Je zou zelfs kunnen zeggen: doordat communicatie steeds digitaler wordt, wordt het gebruik van video ook steeds belangrijker: want dat is, zolang persoonlijk contact niet mogelijk is, toch de beste manier waarop de bezoeker van je website jou kan leren kennen.

Kim en ik kennen elkaar al sinds we samen begonnen aan de HKU, nu meer dan 10 jaar geleden.  Na al die tijd werken we nog steeds graag samen, omdat we allebei staan voor kwaliteit, we dezelfde interesses hebben in het maken van beeld en omdat we allebei houden van mensen en graag iedereen van zijn beste kant laten zien. Het feit dat video steeds belangrijker wordt in communicatie is fijn voor ons, omdat we daardoor veel mooie projecten mogen filmen en steeds weer onze passie voor dit vak kunnen toepassen en delen met de mensen die we ontmoeten. En omdat we daar zo van houden, bedachten we de Superkortevideotips.

Zelfs als we niet zelf kunnen langskomen met onze camera, willen we graag wat bijdragen aan de kwaliteit van een video. Het is nou eenmaal heel makkelijk voor iedereen om een klein cameraatje te regelen en zelf iets te filmen en online te zetten. Maar de kwaliteit van de video is daarbij wel van belang, zoals ik ook uitgebreid heb beschreven in mijn vorige blog. En om de zelfstandige filmers daarbij een handje te helpen, zijn Kim en ik zelf voor de camera gaan staan om vanaf vandaag elke week een tip te geven. Superkort. Zodat je snel weer verder kunt met filmen. Vragen, commentaar, ideeën voor de volgende superkortevideotips? We horen ze graag!

Klik hier voor tip # 1 !

13 punten om de kwaliteit van beeld te beoordelen

Ik merk vaak dat mensen het moeilijk vinden om de kwaliteit van video of fotografie te beoordelen. En dat vind ik jammer, omdat ik me probeer te onderscheiden door altijd goede kwaliteit te leveren. Als ik dan online video’s of foto’s zie die hier niet aan voldoen, doet dat me altijd een beetje pijn. Waarom is er tijd en geld geïnvesteerd om een beeld te maken dat er onprofessioneel uitziet? Wat het doel ook is, met amateuristische plaatjes sla je de plank sowieso mis. Dus om het beoordelen van kwaliteit in video en fotografie een klein beetje makkelijker te maken, hierbij een lijst met 13 aanwijzingen om op te letten, die ik in mijn werk heb geleerd.

1. Scherpte

Waar ligt de scherpte van het beeld? Vooral bij interview shots waarin één persoon richting de camera praat, is het belangrijk dat die persoon scherp is. Een veel voorkomende beginnersfout is dat de achtergrond scherp is, in plaats van de persoon. Vaak staat de camera dan in auto-focus en maakt gewoon een verkeerde beslissing over waar het beeld scherp moet zijn. Als wel de persoon scherp is, is het vooral belangrijk dat de ogen scherp zijn, want daar kijken we tenslotte naar. Als alleen de oren en schouders scherp zijn, kijkt het veel minder lekker.

2. Licht

Vanzelfsprekend is het raar wanneer een beeld veel te donker of veel te licht is. Toch zie je dit vaak. Te donker is soms niet te voorkomen, als er gewoon niet meer licht is: bijvoorbeeld ’s nachts. Maar er zijn natuurlijk grensgebieden, bijvoorbeeld een beeld op een zonnige dag, waar een persoon is geportretteerd met veel tegenlicht. Staat die met zijn rug naar het licht, dan is het gezicht vaak te donker, of de achtergrond een uitgebeten wit vlak. Met het gezicht in de zon worden vaak gedeeltes van het gezicht overbelicht. Door rekening te houden met de lichtsituatie, door een lamp mee te nemen of iemand op een andere plek voor de camera te zetten, kan dit worden voorkomen.

3. Kleur

Heeft het beeld de juiste kleur? Zonlicht heeft een andere kleur dan lamplicht, TL buizen zijn weer heel anders en een combinatie van meerdere lichtbronnen geeft gemengd licht. Omdat camera’s geen idee hebben van welk licht ze filmen, moeten we ze dat vertellen. Want anders krijg je oranje beeld. Of blauw. Of vies groen onder TL licht.

4. Steady

De camerabewegingen zijn een typisch punt waaraan je een minder professionele filmer kan herkennen. De beweging van de camera mag niet afleiden van het onderwerp en als de camera zonder duidelijke aanleiding bewegingen maakt, niet stil staat bij een ‘stil’ shot of scheef staat, trekt de camera daarmee teveel aandacht. Bij fotografie kan een teveel bewegende camera zelfs de foto’s onscherp maken, als dat niet met de juiste instellingen wordt gecorrigeerd.

5. Focus

Hiermee bedoel ik niet de scherpte, maar het aandachtspunt van het beeld. Waar valt je oog als eerste op? Op de ogen van de geportretteerde? Of op de wandelaar in de achtergrond? Is in één oogopslag duidelijk wat met het beeld bedoeld wordt? Een goed beeld neemt de kijker bij de hand mee door het verhaal, laat geen twijfel ontstaan over de boodschap en maakt zonder omhaal duidelijk wat het wil zeggen. Deze focus is nog lastiger om te bereiken dan de technische scherpte van punt 1, omdat er zoveel factoren zijn die hier invloed op hebben: de scherpte, het licht, beweging, kadrering, lenskeuze en afstand.

6. Dichtbij

Fotograaf Robert Capa zei het ook: “If your photo’s aren’t good enough, you’re not close enough.” Als je met de lens te veraf blijft, zul je inhoudelijk ook nooit dichterbij komen, terwijl dat uiteindelijk is waar dat om gaat: voelen wat de geïnterviewde voelt en de persoon op de foto/ in de video leren kennen.

7. Aantrekkelijk

Als er mensen in beeld komen, is het belangrijk dat ze goed in beeld komen. Niks is zo erg als een vlek op een trui of een pluk haar die net raar omhoog zit. De persoon in beeld komt dan niet goed over en verliest ook het vertrouwen om ooit wéér in beeld te durven verschijnen. Bovendien: als deze persoon een boodschap over moet brengen, komt dat verhaal waarschijnlijk minder sterk over als zijn of haar voorkomen niet in orde is.

8. Duidelijk

Hoewel bijna iedereen wel goed op de foto/video te zetten is, zijn er uitzonderingen. Hoe hard het ook kan zijn, soms is er een reden om iemand te adviseren om niet voor de camera te gaan staan. Bijvoorbeeld: iemand die stottert, is niet de juiste persoon om te interviewen. Natuurlijk vindt niemand het erg als iemand stottert, maar in een video leidt het vaak af van de boodschap. Bij zo iemand gaat de aandacht van de kijker vaak eerst naar de afwijking en daarna pas naar de boodschap, terwijl de video dan al bijna voorbij is. De boodschap die erin zat is zo niet overgekomen.

9. Geluid

Behalve dat de mix tussen muziek, effecten en gesproken woorden in balans moet zijn en constant over de duur van de video, is het ook belangrijk dat geluid goed verstaanbaar wordt opgenomen. Net als dat de lens dichtbij het onderwerp moet zijn, is het voor de audiokwaliteit van belang dat de microfoon zo dicht mogelijk bij de audiobron is. Als het geluid goed wordt opgenomen, heb je in de video geen storende achtergrondgeluiden zoals het geluid van een snelweg of andere mensen die praten in de achtergrond.

10. Montage

En zelfs als alles goed is opgenomen, kan het nog mis gaan, als de beelden niet juist gebruikt worden. Denk aan een fotoserie, waar geen selectie wordt gemaakt: als je alle 200 foto’s te zien krijgt, krijg je niet dezelfde indruk als wanneer je alleen de 5 beste ziet. Zo ook met video: beelden die te lang blijven staan of stukken die herhaald worden dragen niet bij aan het goed overbrengen van de boodschap. Een goede video wordt net zo opgebouwd als een goede tekst: eerst veel schrijven, daarna: schrappen totdat het verhaal op een korte en krachtige manier wordt verteld, zonder zijwegen en afleidingen.

11. Inhoudelijk

Bij nieuwe opdrachten probeer ik altijd uit te vinden: wat is de boodschap? Wie is de doelgroep? Met die kennis kun je vervolgens alle keuzes maken om de video of foto’s zo goed mogelijk dat doel te laten bereiken. Teksten voor voice-overs en interviewvragen moeten leiden naar het doel; de juiste persoon moet geïnterviewd worden, die écht wat kan toevoegen aan het verhaal, en de beelden moeten zich altijd daarbij aansluiten. Video’s die geen duidelijke boodschap hebben, meerdere boodschappen, of je geen enkel gevoel meegeven, slaan de plank mis.

12. Afwerking

Als het hele verhaal dan duidelijk en krachtig is neergezet in foto’s of video, moet er nog steeds op kwaliteit gelet worden. Foto’s die te klein worden afgeleverd bij de drukker, worden pixelig en onscherp afgedrukt. Video’s die worden afgeleverd met de verkeerde settings zien er raar uit; een bekende fout is horizontale strepen in het beeld, of een verkeerde beeldverhouding, waardoor iemand een gek banaanvormig hoofd krijgt.

13. Passend

Na al deze kritische punten, moet er toch nog één ding gezegd worden. Al deze regels mogen onmiddellijk overtreden worden, als het beeld daarmee zijn doel kan bereiken. Voor een artistieke videoclip is het misschien wel heel sfeervool en cool om alles onscherp te filmen, voor een video over hoe lastig het is om om te gaan met stotteren, is het juist goed om een stotterend persoon te interviewen en een bewogen foto kan juist het perfecte beeld zijn om je het gevoel van het moment mee te geven.

Gevoel of informatie?

Het komt eigenlijk steeds weer op hetzelfde neer. Draait het om gevoel? Of moet er vooral informatie worden overgedragen?

Er zijn natuurlijk video’s die inderdaad vooral om informatie gaan. Zoals de integrale opname van een lezing, of een animatie die het belastingstelsel uitlegt. Maar verder geloof ik erin dat het gebruik van beeld vooral moet worden ingezet om gevoel over te dragen.

Veel video’s die ik maak voor klanten, maar ook video’s van andere makers die ik zie op internet, zijn gericht op informatie overdragen. Bedrijven en organisaties die een video willen maken, hebben wat te vertellen. Ze willen graag uitleggen waarom hun product of dienst het beste werkt, of ze willen mensen overtuigen van een denkwijze. Bij al deze dingen komt al snel een waslijst aan punten naar voren, die allemaal in de video genoemd moeten worden. Maar als eenmaal al die informatie in de film zit, raakt de eigenlijke kracht van het beeld een beetje ondergesneeuwd. De video wordt één van de vele video’s die misschien 100 keer wordt bekeken op youtube en daarna vergeten wordt. Maar het kan ook anders.

Of het nou gaat om een promotievideo voor een product, een verslag van een evenement, een video om mensen aan het denken te zetten: bij al deze vormen gaat het vooral om emotie. Als de kijker geraakt wordt door wat hij ziet en hoort, omdat een video grappig is, emotioneel, inspirerend of vrolijk, dan blijft de boodschap beter hangen, dan als er puur informatie wordt gegeven. Sterker nog, wat ik tijdens mijn werk gemerkt heb is dat als de kijker echt emotie voelt, dan is hij eerder geneigd om na het zien van de video nog informatie op te zoeken en te lezen over het onderwerp, er met zijn vrienden over te praten, of de video te delen via social media. Er zit dan misschien weinig informatie in de video, maar de boodschap komt wel beter over, wordt breder verspreid en blijft langer hangen. Een memorabel filmpje komt tenslotte jaren later vaak nog steeds ter sprake (denk maar eens aan de cup-a-soup reclame met ‘NU EVEN NIET!’).

Ter illustratie; de video die ik laatst heb gemaakt voor Shop & Spaar (te vinden in mijn portfolio). De foto boven deze post hoort ook bij dat project. De opdrachtgever hierbij had het goed begrepen. Hij wilde promotiemateriaal voor de nieuwe app van Shop & Spaar, maar had zelf al bedacht dat een video vooral geschikt is om de kijker een goed gevoel te geven bij zijn nieuwe app. Als ze daarna meer informatie willen, dan zijn alle details terug te vinden op de bijbehorende website. Dus in de video gaat het vooral om de emotie: lachende mensen, samen zijn, ontspanning en plezier.

Het meest recente voorbeeld is deze video die ik heb gemaakt over de pieten discussie: vimeo.com/112567479. Deze video heeft geen titel, geen teksten, geen uitleg, geen enkele informatie. En toch denk ik dat de boodschap heel krachtig is en door de meesten zal worden begrepen. Daarom is hij ook in de eerste 48 uur al meer dan 7000 keer bekeken: omdat mensen erdoor geraakt worden.

Denken over mijn eigen merk

Van alle kanten lijkt dezelfde vraag op me af te komen. Wie ben ik als filmer, fotograaf? Wat is mijn eigen merk? Wat is mijn specialiteit? Wat is mijn niche-markt? Het is een vraag waarvan ik steeds dacht: ja, dat is inderdaad belangrijk. Ga ik wel een keer over nadenken. Ooit. Maar hoe vaker de vraag zich aandient, hoe belangrijker hij lijkt te worden. Elke social media expert, marketing specialist en ‘branding’ goeroe zegt het. Je moet uniek zijn binnen de markt, om op te vallen. Aan jouw specialiteit zullen anderen zich je herinneren. En daarbij is ‘ik maak mooi beeld’, duidelijk niet genoeg.

Als ik erover nadacht, was dat namelijk waar ik op uitkwam. Ik maak mooi beeld. Maar dan echt. Want iedereen zegt het, maar ik maak echt mooi beeld. Ja, dat is dus niet zo’n sterk verhaal. Oke, een andere specialiteit. Ik kan goed werken met mensen. Het is leuk om een opnamedag met mij te doen, want ik ben ontspannen, stel je op je gemak en zorg dat iedereen op zijn best in beeld is. Dat is al iets unieker. Veel filmmakers (meestal mannen) zijn nu eenmaal meer bezig met de techniek, dan met de persoon die voor de camera staat. Maar ook dit is nog iets wat veel mensen niet zoveel zegt.

Dus: op zoek naar mijn niche. Mijn karakter, in deze mediawereld. Waarin ben ik anders? En de tip die je daarbij ook vaak hoort, is deze: blijf dicht bij jezelf. En hoewel ik die tip al vaak gehoord had, duurde het even voordat die informatie echt doordrong, want zonder dat ik het doorhad, had ik die keuze natuurlijk allang gemaakt.

Ik ben een optimist. Een wereldverbeteraar. Dromer ook wel. Soms word ik voor naïef aangezien. Ik wil graag problemen oplossen. Mensen helpen. En beeld, film en fotografie, is zo’n ontzettend krachtig medium om mee te communiceren. Beeld maken om veranderingen teweeg te brengen, mensen aan het denken te zetten. Beeld maken voor maatschappelijke organisaties, goede doelen, gemeentes, of commerciële bedrijven die mens en milieu hoog in het vaandel hebben staan. Kunst en cultuur. Zorg. Goed beeld kan echt de veranderingen teweeg brengen, die er nodig zijn. Denk aan een sterke foto op een poster, of een serie interviews, door elkaar gesneden om de juiste boodschap over te brengen.

Ik word er al enthousiast van! Nu de opdracht aan mezelf om dit te gaan communiceren. Denken over de juiste insteek. De juiste woorden. Te beginnen met deze blog. En dan maar een foto van mezelf erbij, want daar gaat het tenslotte om: jezelf laten zien.

Kermis extravagantie

Een tikje op mijn schouder.
“Mogen we op de foto?” schreeuwen ze naar me, waarbij ik ze net kan verstaan boven de stampende muziek. Als ik me naar ze omdraai komen er van alle kanten nog mensen aanrennen om ook voor me te poseren. Mijn flitser flitst, de sluiter sluit en de spiegel klapt.
“Dank je wel!” en weg zijn ze weer.
Dit is toch wel nieuw voor me. Bij de meeste fotoklussen moet ik mensen overhalen om in de camera te lachen, op de kermis in Tilburg staan mensen voor me in de rij! Bijzondere types die me niet vragen om op de foto te mogen, die vraag ik zelf. En op de kermis zul je nooit een nee krijgen op die vraag! Wat een paradijs. Gekke mensen, extravagante kostuums, goeie sfeer, overdreven kleuren… Welke kant ik ook op draai, overal is het fotogeniek.

Dit was mijn eerste jaar KermisFM, een mediafenomeen wat nu al zijn 6e jaar meemaakte op de Tilburgse kermis. 10 dagen staat daar een glazen huis met continue radio uitzendingen, live tv uitzendingen, een talkshow, coole optredens op het KermisFM podium en een eindeloze stroom berichten en foto’s op de social media, allemaal dankzij ruim 200 vrijwilligers. Toen ik me ervoor had opgegeven, had ik geen idee dat het zó groot zou zijn, maar toen ik voor het eerst de camera op de crane over de mensenmassa zag zwiepen, was ik verkocht! Wat een groots project!

Ik maakte samen met collega Tom van der Meer een dagelijkse aflevering over een kermisfamilie, voor in de talkshow ‘Kermis Vandaag’, maar had ook de kans om live camera te doen voor de tv uitzending, waarbij ik voor het eerst werkte met een regisseur die meekeek met de beelden die ik maakte, vanuit de regiecabine een kilometer verderop. Normaal is camerawerk toch iets waar je in je eentje plezier hebt over de shots die je maakt, over de kleine scènes die zich voor je lens afspelen. Ik vond het dan ook geweldig om te merken dat er iemand met me meekeek, terwijl ik een kindje filmde in de armen van zijn moeder. Over mijn headset hoorde ik: “Vasthouden! Ik schakel nog even niet weg, want dit is te mooi!” En om dat te horen, terwijl je het filmt, is niet alleen geweldig omdat het fijn is om bevestiging te krijgen, maar ook omdat je opeens het moment met iemand kan delen, ook al is die persoon een stem in je headset.

Al met al, KermisFM was een heerlijke ervaring die ik niet had willen missen! Zie hier een paar van de foto’s.

Harig portret

Ik heb het druk! Ik sta aan het begin van mijn vierde maand als freelancer en ik ben onderhand elke dag aan het filmen, fotograferen of monteren! Afgelopen maand was ik bij een whiskey presentatie, bij de nachtelijke wegwerkzaamheden aan de A13, bij een afstudeerconcert aan het conservatorium in Utrecht, een wijnproeverij, verschillende hockeytoernooien, op kantoor bij Zakelijk Schrijven en een 60+ voetbaltoernooi. En misschien vergeet ik er nog een paar. Wat een feest! Al die verschillende projecten, al die verschillende mensen en lokaties: ik voel me vaak bevoorrecht dat ik overal mag komen kijken met mijn lenzen.

Ondertussen leer ik steeds weer; over fotografie en film natuurlijk (‘Spiegellenzen’ kende ik nog niet! En blijkbaar hebben die een cirkelvormige bokeh…. Dat wil ik toch eens uitproberen!), maar ook over het freelancen zelf; het managen van mijn tijd, het omgaan met de verschillende relaties, maar ook administratieve zaken (toch maar een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten?).

En toch, daarnaast blijft er zelfs nog een beetje vrije tijd over. En als ik dan eens geen opdrachten heb… dan ga ik graag fotograferen! Afgelopen weekend was Fino, de hond van een goede vriendin, mijn gewillige model. Iets meer haren dan de modellen die ik meestal voor de camera heb, maar zeker niet minder fotogeniek. Deze blije hond draafde het hele weekend voor mijn camera heen en weer, wat mij de kans gaf om hem in volle galop te bevriezen op mijn beeld. Maar dit portret, met zijn grote hondenlach, is toch wel mijn favoriet.

Mooi licht

Het is 1 maand later. En na 1 maand als freelancer kan ik zeggen dat ik het drukker heb dan toen ik in loondienst was! Niet dat ik elke dag een mooi freelance-salaris verdien, tot nu toe heb ik het vooral druk met het beruchte netwerken, maar ook met werk waar ik ongeveer 0 euro mee verdien. Ik heb (en ga nog een keer) een dagje meegelopen met fotograaf Robert Elsing, ik heb 3 dagen geassisteerd op de set van korte film ‘Guus Geluk’ van Maarten van Vliet en Stephan Vos, waar ik kennis kon maken met de RED camera, ik heb portretfoto’s van vrienden gemaakt, eindeloos aan mijn website gebouwd, getest en herschreven; en plannen gemaakt met vrienden, oud-collega’s en kennissen. Plannen voor kunstprojecten, goede doelen, maar ook werk.

Al met al kan ik zeggen dat die eerste maand me bijzonder goed bevallen is! Nu is het natuurlijk belangrijk om te zorgen dat de verhouding tussen betaald werk en gratis werk de komende maanden een beetje beter gaat worden, anders kan ik dit niet blijven doen! Maar ik weet zeker dat dat goed gaat komen.

Eén van de laatste ontmoetingen afgelopen week was met Erik Wiebes van Lemonpress, die misschien een aantal foto’s van mij wil gebruiken voor een project (ik wist wel dat het zin had om mooie foto’s te maken tijdens vakanties!). Tijdens ons gesprek hadden we het over liggende een staande foto’s en doordat hij in zijn werk vaak staande foto’s gebruikt, merkte ik dat ik zelf eigenlijk 90% van de tijd liggende foto’s maak. Ik vind altijd dat de meest logische, natuurlijke beeldverhouding, maar nu denk ik dat dat misschien komt doordat ik eigenlijk een filmer ben. Filmen doe je nu eenmaal over het algemeen met een liggende beeldverhouding. Ik maak eigenlijk alleen staande foto’s als het beeld erom vraagt, bijvoorbeeld bij het fotograferen van een kerktoren of een portret. Maar het is interessant om daar eens wat bewuster mee om te gaan!

De foto bij deze post is een foto die Erik uitkoos: mooi licht. Dat vond ik ook, op het moment dat ik de foto maakte. Fijn om zo samen over beeld te kunnen praten, met Erik, maar ook met al die anderen die ik deze maand ontmoet en gesproken heb!

Interessante ontmoeting

Vandaag ontmoette ik Robert Elsing. Ik was gevraagd voor een project van een aantal studenten van Fontys Hogeschool Journalistiek om mee te werken aan een artikel van een tijdschrift voor en over zzp-ers. Nu ik sinds 2 dagen niet meer in loondienst ben en op zoek naar de juiste manier om een succesvolle zzp-er te worden, leek het me geen slecht idee om mee te doen. Hun insteek: beginnende zzp-er meets ervaren zzp-er.

Boeiend! Dus daar zat ik, tegenover fotograaf Robert Elsing, die al 20 jaar bezig is. Voor mij begint net mijn 2e dag. Zijn verhalen waren leerzaam en inspirerend, maar ook herkenbaar! Leuk om te merken dat de dingen die ik de afgelopen jaren heb geleerd over fotografie, zoals hoe je een fotomodel op zijn gemak stelt, hoe je dat vertrouwen creëert, ook door de ervaren fotograaf worden onderschreven. Er zo over praten maakte het opeens tastbaarder en duidelijker dan ik het tot nu toe had gezien. Alsof ik nu meer begrijp waar ik mee bezig was.

En naast dat soort fotografische gespreksonderwerpen, wist hij -toevallig- ook heel veel over het ondernemen als creatieve zzp-er. Zijn boek ‘Commerciële intelligentie’ heb ik al uit en is een mooie hulp op weg naar mijn eigen bedrijf! Ik had er eerder nog niet over nagedacht, maar het is natuurlijk waar: ik moet mijn eigen ‘merk’ goed neerzetten. Wie ben ik als fotograaf en filmer? Wat is mijn passie, expertise en richting? Al die dingen die ik wel vaag ergens weet, ga ik de komende tijd vormgeven. Want zoals hij vraagt aan het begin van het boek:

“Droom je van een agenda vol goedbetaalde opdrachten waarbij je al je talenten maximaal kunt ontplooien? Opdrachten waarmee je een verpletterende indruk op de wereld kunt maken vanwege je briljante invallen en originele oplossingen? ”

Mijn antwoord is natuurlijk JA!

En toen moesten de fotografen nog even op de foto. Altijd een gekke ervaring. Zie foto.

Tijd voor de volgende videoclip!

Super, de volgende videoclip opdracht heeft zich aangediend! Binnenkort ga ik een videoclip maken voor de Finse zangeres Catself. Het nummer wat we gaan doen is waarschijnlijk ‘Vampiress fitting in’, over een vampier die probeert zich aan te passen aan de samenleving. Hoewel ik nooit erg geloof in praatje-plaatje videos, denk ik toch wel dat dit nummer potentie heeft om een heerlijke magische clip te krijgen. Sfeervol, crazy, wonderlijk.

Het plaatje hierbij maakte ik afgelopen jaar in Frankrijk in de buurt van Cluny en straalt voor mij ook wel een mysterieuze sfeer uit. Als we daar de clip zouden kunnen filmen…! Oei dat zou tof zijn 🙂 Is er een producer in de zaal die zoiets voor me kan regelen?

Website bouwen!

Zo, toch maar zelf aan de slag. Het is leuk, veel werk, chaotisch en spannend. Terwijl ik zo bezig ben zie ik mijn eigen werk van de laatste jaren voorbij komen. En dat is best leuk. Sommige dingen zijn mooier dan ik me herinner, andere zijn minder bijzonder dan ik dacht. En al dat beeld heb ik gemaakt. Nu ik zo alles op een rijtje zet is het toch al best veel!

Maar nog lang niet genoeg. Ik heb nog steeds foto- en film cravings, dus voorlopig laat ik die camera niet los. Ik hoop dat dat gevoel nooit meer weggaat 🙂

Oja, en bij elke post MOET natuurlijk een plaatje. Hier dan een ouwe; een fotogenieke Schotse Hooglander in de duinen bij Haarlem. In de sneeuw.